Քնե՛լ ծիլերի ծաղկավոր ուսին, ջրերից հոսե՛լ Լեռան տաք սրտի. -Գարունն այստե՛ղ է,-թռչուններն ասին ու համբուրեցին հայացքը ցրտի...

Խոնարհված եկեղեցու շաղախը հավատն էր, հագուկապը՝ քարը: Ժամանակը, որ հավերժ էր, անընդհատ ու կործանարար, մի օր իր մահաբեր հետքերն էր թողել նաև Սրբարանի վրա...

Իշխանի ու հարուստի որդիներն իրար հետ մտերմացան, դարձան եղբայր և ելան աշխարհ շրջելու։ Գնացին հասան մի բերդի դռան։ Տեսան, որ դարպասից շատ մարդու գլուխ էր կախված։ Վախենալով մտան ներս: Թագավորի ծառան մեծարեց նրանց ու տարավ պալատ։

Այսօր, տարիների հեռվից ու Պարույր Սևակի հռչակի, ճանաչման ու ժողովրդական սիրո տեսանկյունից դժվար է պատկերացնել, որ բանաստեղծի ճանապարհը հեշտ չի եղել։ Գյուղից քաղաք եկած ընթերցասեր պատանին բախվում է բազմաթիվ դժվարությունների, ընկնում հուսահատության մեջ, նույնիսկ դադարում գրել, թեև մինչ այդ մտածում էր, որ արդեն կայացած բանաստեղծ է։ Այս մասին Պարույր Սևակը անկեղծորեն պատմում է իր «Անցյալը ներկայացած» ակնարկում և հարցազրույցներից մեկում։ Իրեն բանաստեղծ չհամարելու պատճառները մի քանիսն էին, սակայն գլխավորը՝ Եղիշե Չարենցի պոեզիային ծանոթությունն էր։ Ծանոթանալով Չարենցի երկերին, երիտասարդ Սևակն հասկանում է, թե ո՞վ է բանաստեղծը, ի՞նչ է գրականությունը, ինչպե՞ս պետք չէ գրել և, ինչն ամենից դժվարն էր՝ ինչպե՞ս գրել։

Չեմ հավատում, թե՝ հին ընկերները չեն դավաճանում մտքին, բայց անվերապահորեն վստահում եմ հնագույն ընկերներին, որոնցից մեկը Վազգեն Շահբազյանն է։ Նա, չխնայելով իր ժամանակը, մի կողմ թողած բանուգործը, մի քանի ժամվա ընթացքում գրքիս համար պատրաստեց Ա․ Մանթաշյանցի նախնյաց սխեմատիկ ճյուղագրությունը, որը շատ հավանեցի։ Շնորհակալություն քեզ, Վազգեն եղբայր։ Օգտվելով առիթից, համառոտ պատմեմ այս տոհմագրության մեկ անձնավորության մասին։

Չգիտեմ` բանասերի մասնագիտական աշխատանքային կենսագրության ընթացքում հայոց լեզո՞ւն, թե՞ հայ գրականությունն են գերակա, մի բան հաստատ գիտեմ. համալսարանական տարիներին մեր նվիրյալ, բազմագիտակ դասախոսները մեր հոգում հավասարապես սեր սերմանեցին թե հայոց լեզվի ու նրա գոհարակերտ գրականության հանդեպ, որը որպես անանց սեր մնաց մեր սերնդի հոգում։ Իմ աշխատատանքային կենսագրությունը վկա, որին միշտ և ամենուր հավատարիմ մնացի։

Էս ուրվագիծը հայերիս էնքան ծանոթ ու հարազատ է, ինչպես, ասենք, Մասիսը կամ Զվարթնոց տաճարը։ Նրա երգերով ենք մեծացել, նրանով ենք հպարտացել, նրա օրինակով ենք սովորել հայ մնալ՝ ցանկացած երկրում ու միջավայրում...

Կարո՞ղ ես, ների՛ր, ներիր մեզ, աշխա՛րհ, Այդ մենք քեզ դարձրինք այդպես ապիկար.․․

Հեղձուցիչ տապից թրջվել է օրս, Պարանին սերս դողում է ցրտից: Անձուկ է շուրջս, խակ է հուզումս, Կրքիս ժանյակն է պարուրվել նորից:

Առաջ երկինքն էր հոգիների զբոսավայրը, հիմա հոգիներն են երկնքին հյուրընկալում, առաջ հարցերն ուղղում էի մորս՝ Աստվածն էր պատասխանում, հիմա Աստծուն եմ ուղղում լռությունս՝ Մայրս է պատասխանում...